معاون‌الملک، که به عنوان تکیه معاون‌الملک نیز شناخته می‌شود، مجموعه‌ای تاریخی و مذهبی در شهر کرمانشاه، ایران است. این مجموعه به دوره قاجار در قرن نوزدهم بازمی‌گردد و به خاطر معماری چشمگیر و کاشی‌کاری‌های دقیق خود شناخته شده است. این بنا به دستور حسین خان معاون‌الملک، یکی از شخصیت‌های سیاسی برجسته آن زمان، ساخته شد و همزمان مقاصد مذهبی و اجتماعی را خدمت می‌کرد.
دانشنامه هنری ویکی آرت بُراق حامیم_ ویژگی‌های کلیدی بنا:
تکیه معاون الملک یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین بناهای تاریخی ایران است که در شهر کرمانشاه واقع شده است. این بنا که در دوره قاجار ساخته شده است، به عنوان یکی از مهمترین آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
۱. معماری: این مجموعه به خاطر سبک معماری سنتی ایرانی خود شناخته شده است که دارای طراحی‌های پیچیده و صنایع دستی دقیق است.
۲. کاشی‌کاری: یکی از عناصر برجسته آن کاشی‌کاری‌های مختلف است که صحنه‌های گوناگونی از تاریخ اسلامی، اساطیر ایرانی و زندگی روزمره را به تصویر می‌کشد و ترکیبی از روایات هنری و فرهنگی را نمایش می‌دهد.
۳. اجزا:
– تکیه: مکانی برای برگزاری مراسم مذهبی، به ویژه در ماه محرم که شیعیان به یاد شهادت امام حسین عزاداری می‌کنند.
– مسجد: مورد استفاده برای نمازهای روزانه و تجمعات مذهبی.
– حیاط: فضای بازی که اغلب برای تعاملات اجتماعی و مراسم مذهبی استفاده می‌شود.
اهمیت تاریخی:
این مجموعه بازتابی از میراث معماری و هنری دوره قاجار است. این مکان نه تنها محلی برای عبادت است بلکه یک نقطه فرهنگی است که بینشی به شیوه‌های اجتماعی و مذهبی آن زمان ارائه می‌دهد.
تأثیر فرهنگی:
امروزه، معاون‌الملک یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم است که بازدیدکنندگان علاقه‌مند به تاریخ، معماری و هنر ایران را به خود جلب می‌کند. این بنا به عنوان نمادی از غنای تاریخی و فرهنگی کرمانشاه و ایران به‌طور کلی باقی مانده است.
معاون‌الملک به عنوان یک نماد از غنای تاریخی و فرهنگی منطقه، پنجره‌ای به گذشته فراهم می‌کند و سنت‌های هنری دوره قاجار را حفظ می‌کند.
تاریخچه:
تکیه معاون الملک در سال ۱۲۸۱ شمسی توسط حسین خان معین الرعایا، پدربزرگ رحیم معینی کرمانشاهی، شاعر معاصر، به منظور برگزاری آیین تعزیه و سوگواری شهادت امام حسین (ع) و گرامی‌داشت واقعه کربلا در شهر کرمانشاه بنا شد.
در سال ۱۲۸۸ شمسی، در جریان مشروطه، تکیه معاون الملک به وسیله مشروطه‌خواهان تخریب و به آتش کشیده شد. پس از این واقعه و همچنین ترور حسین خان معین الرعایا، بازسازی تکیه مدت‌ها به تعویق افتاد.
بالاخره در سال ۱۳۲۰ شمسی، میرزا حسن خان معاون الملک که از ثروتمندان و رجال نفوذدار کرمانشاه بود، حسینیه را از برادرانش خریداری و شروع به مرمت آن کرد. معاون الملک در سال ۱۳۲۶ شمسی ساختمان مجاور حسینیه را نیز خرید و بخش‌های عباسیه و زینبیه را به آن اضافه کرد.
معماری:
تکیه معاون الملک در مساحتی حدود ۴۵۰۰ متر مربع بنا شده است و از سه بخش اصلی به نام‌های حسینیه، زینبیه و عباسیه تشکیل شده است.
* حسینیه: قدیمی‌ترین بخش تکیه است و در دو طبقه ساخته شده است. طبقه زیرین حسینیه فضایی گדול و ستون‌دار است که برای برگزاری تعزیه و سوگواری استفاده می‌شده است. طبقه فوقانی نیز شامل تالارها و اتاق‌هایی است که برای اقامت زوار و مهمانان استفاده می‌شده است.
* زینبیه: فضای بین حسینیه و عباسیه است و به دلیل وجود آینه‌کاری‌های زیبا به آن زینبیه می‌گویند. این بخش از تکیه محل دفن معاون الملک و خانواده او نیز می‌باشد.
* عباسیه: جدیدترین بخش تکیه است و در سال ۱۳۲۶ شمسی ساخته شده است. عباسیه فضایی گדול و گلدسته‌دار است که برای برگزاری مراسم مذهبی و جشن‌ها از آن استفاده می‌شده است.
تکیه معاون الملک به دلیل معماری بی‌نظیر، آینه‌کاری‌های زیبا و کاشی‌کاری‌های نفیس یکی از جاذبه‌های گردشگری مهم شهر کرمانشاه به شمار می‌رود. این بنا در سال ۱۳۵۴ شمسی با شماره ثبت ۹۴۵ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بازدید از تکیه معاون الملک برای عموم آزاد است و علاقه‌مندان می‌توانند همه روزه از ساعت ۸ صبح تا ۵ بعد از ظهر از این بنا بازدید کنند.
تکیه معاون الملک در دوره قاجار و در زمان حکومت فتحعلی شاه قاجار ساخته شده است. این بنا در سال ۱۲۸۱ شمسی توسط حسین خان معین الرعایا، بنا شده است.
دوره قاجار از سال ۱۷۸۹ تا ۱۹۲۵ میلادی (۱۱۶۹ تا ۱۳۰۴ شمسی) به طول ۱۳۶ سال طول کشید. این دوره همزمان با دوران ظهور و اوج‌گیری شیعه اثنی عشری در ایران بود. در این دوره مشاهیر بزرگی مانند میرزا قاسم جلالی، ملاصدرا، شیخ بهایی و میرزا عبدالله خان عصری می‌زیستند.
نکاتی درباره دوره قاجار:
* حکومت مطلقه: در دوره قاجار شاه قدرت مطلق را در دست داشت و هیچ گونه محدودیتی برای او وجود نداشت.
* ضعف سیاسی و اقتصادی: ایران در دوره قاجار با ضعف سیاسی و اقتصادی روبه‌رو بود و بارها مورد حمله قدرت‌های اروپایی قرار گرفت.
* نفوذ فرهنگ غربی: در دوره قاجار فرهنگ غربی به تدریج به ایران نفوذ کرد و تغییرات زیادی در جامعه ایجاد شد.
* ظهور مشروطه: در سال ۱۲۸۵ شمسی انقلاب مشروطه در ایران به وقوع پیوست و این کشور صاحب اولین مجلس ملی شد.
تکیه معاون الملک یکی از مهمترین آثار تاریخی دوره قاجار است و ارزش بسیاری از نظر معماری، تاریخی و فرهنگی دارد.
دوره قاجار که تکیه معاون الملک در آن ساخته شده است، همزمان با چندین دوره تاریخی مهم در اروپا بوده است:
* انقلاب فرانسه (۱۷۸۹-۱۷۹۹): این انقلاب نقطه عطفی در تاریخ اروپا بود و به سرنگونی نظام مونارشی مطلق در فرانسه و ایجاد جمهوری منجر شد. انقلاب فرانسه تاثیرات زیادی بر کشورهای دیگر اروپا نیز گذاشت و به ظهور مفاهیمی مانند دموکراسی و آزادی انسان کمک کرد.
* جنگ‌های ناپلئونی (۱۸۰۳-۱۸۱۵): این جنگ‌ها که به رهبری ناپلئون بناپارت انجام شد، اروپا را به مدت بیش از ده سال به آشوب کشید. جنگ‌های ناپلئونی تغییرات سیاسی و ژئوپلیتیکی بزرگی را در اروپا ایجاد کرد و به ظهور نقشه جدیدی از قاره منجر شد.
* انقلاب صنعتی (۱۷۶۰-۱۸۴۰): این انقلاب تحولات عمیقی را در زمینه اقتصاد، جامعه و فناوری اروپا ایجاد کرد. انقلاب صنعتی به استفاده از ماشین‌آلات در تولید انبوه و رشد سریع شهرنشینی منجر شد.
* عصر روشنگری (قرن ۱۷ و ۱۸): این جنبش فکری بر عقل و منطق تاکید داشت و به نقد خرافات و مذهل سنتی می‌پرداخت. عصر روشنگری تاثیرات عمیقی بر فرهنگ و سیاست اروپا گذاشت و به ظهور مفاهیمی مانند سکولاریسم و آزادی بیان کمک کرد.
تکیه معاون الملک در دوران تحولات بزرگ سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در اروپا ساخته شده است. این بنا یادآور روابط پیچیده‌ای است که بین ایران و اروپا در دوره قاجار وجود داشته است.
تکیه معاون الملک که در دوره قاجار و بین سال‌های ۱۲۸۱ تا ۱۲۸۵ شمسی ساخته شده است، همزمان با بناهای تاریخی برجسته ای در نقاط مختلف جهان بوده است.
در اینجا به برخی از مشهورترین بناهایی که در این دوره ساخته شده‌اند اشاره می‌کنم:
اروپا:
* کاخ باکینگهام (انگلستان): این کاخ که محل اقامت رسمی ملکه انگلستان است، در سال ۱۸۲۷ میلادی تکمیل شد.
* مجسمه آزادی (ایالات متحده آمریکا): این مجسمه که نماد آزادی و دموکراسی است، در سال ۱۸۸۶ میلادی به مردم آمریکا هدیه داده شد.
* کلیسای ساگرادا فامیلیا (اسپانیا): این کلیسای کاتولیک که هنوز در حال ساخت است، در سال ۱۸۸۲ میلادی بنا شده است.
* برج ایفل (فرانسه): این برج فلزی که یکی از نمادهای شهر پاریس است، در سال ۱۸۸۹ میلادی برای نمایشگاه جهانی ساخته شد.
آسیا:
* معبد آساکوسا (ژاپن): این معبد بودایی که یکی از قدیمی‌ترین معابد توکیو است، در سال ۱۲۵۳ میلادی ساخته شده است.
* تاج محل (هند): این آرامگاه مرمرین که یکی از زیباترین بناهای جهان است، در سال ۱۶۴۳ میلادی ساخته شده است.
* شهر ممنوعه (چین): این مجموعه کاخ که محل اقامت امپراطوران چین بوده است، در سال ۱۴۲૦ میلادی ساخته شده است.
آمریکا:
* مجسمه رئیس جمهور (ایالات متحده آمریکا): این مجسمه که بزرگترین مجسمه سنگی جهان است، در سال ۱۸۸۷ میلادی تکمیل شد.
* پل بروکلین (ایالات متحده آمریکا): این پل معلق که یکی از نمادهای شهر نیویورک است، در سال ۱۸۸۳ میلادی ساخته شد.
آفریقا:
* اهرام جیزه (مصر): این هرم‌ها که بزرگترین اهرام جهان هستند، بین سال‌های ۲۵۸۰ تا ۲۵۶۰ پیش از میلاد مسیح ساخته شده‌اند.
* مسجد جامع قیروان (تونس): این مسجد که یکی از قدیمی‌ترین مساجد شمال آفریقا است، در سال ۶۷۰ میلادی ساخته شده است.
استرالیا:
* اپرای سیدنی (استرالیا): این اپرای مشهور که یکی از نمادهای شهر سیدنی است، در سال ۱۹۷۳ میلادی ساخته شد.
توجه داشته باشید که این فقط نمونه ای از بناهای تاریخی ساخته شده در دوره قاجار و همزمان با تکیه معاون الملک است. در این دوره بناهای تاریخی مشهور دیگری نیز در نقاط مختلف جهان ساخته شده‌اند.
مطالب جالب
سنت مداحی و عزاداری
ماه محرم چیست؟
تعزیه‌خوانی