روز معمار، فرصتی برای تجلیل

 در ایران، روز معمار هر سال در سوم اردیبهشت مصادف با سالروز تولد شیخ بهایی، دانشمند و معمار برجسته ایرانی، گرامی داشته می‌شود. این روز به ابتکار انجمن مفاخر معماری ایران در سال ۱۳۴۶ به منظور قدردانی از معماران و ترویج فرهنگ معماری در ایران پایه‌گذاری شد.

به گزارش پایگاه خبری هنری برخط بُراق حامیم، روز معمار فرصتی برای تجلیل از معماران و دستاوردهای آنان در خلق فضاهای زیبا، کاربردی و پایدار است. همچنین بهانه‌ای برای تأمل در اهمیت معماری در زندگی انسان و نقش آن در شکل‌دهی به هویت فرهنگی جوامع است.

در این روز، برنامه‌های مختلفی در سراسر ایران برگزار می‌شود، از جمله:

* برگزاری سمینار و نشست‌های تخصصی با حضور معماران، دانشجویان معماری و علاقه‌مندان به این حوزه
* نمایشگاه عکس و آثار معماری
* بازدید از بناهای تاریخی و معماری
* تقدیر از معماران برجسته

روز معمار، یادآور نقش مهم معماران در خلق فضاهایی است که در آن زندگی، کار و تفریح می‌کنیم. همچنین فرصتی برای تأمل در چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی معماری ایران در عصر حاضر است.

شیخ بهایی

دانشمند نامدار قرن دهم و یازدهم هجری است که در فلسفه، منطق، هیئت و ریاضیات تبحر داشت و سرآمد دوران خود بود. از شیخ بهایی در حدود ۹۵ کتاب و رساله در سیاست، حدیث، ریاضی، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه، مهندسی و هنر و فیزیک بر جای مانده است.

تعیین بهترین معماران در ایران

این انتخاب کار دشواری است، چرا که معماران برجسته و بااستعدادی در سراسر کشور فعالیت می‌کنند و هر کدام سبک و تخصص خاص خود را دارند.

با این حال، می‌توان به برخی از شهرهای ایران که به لحاظ معماری و حضور معماران شناخته شده‌اند، اشاره کرد:

* تهران: پایتخت ایران، محل تمرکز بسیاری از دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی معتبر در زمینه معماری است و از این رو، معماران جوان و بااستعداد زیادی را به خود جذب می‌کند. همچنین، به دلیل وجود پروژه‌های عمرانی متعدد در تهران، فرصت‌های شغلی مناسبی برای معماران در این شهر فراهم است.
از جمله معماران برجسته ساکن تهران می‌توان به هوشنگ سیحون، عبدالعزیز فرمانفرمائیان، کامران دیبا، ایرج کلانتری، حسین امانت، سید هادی میرمیران، بهرام شیردل، فرشید موسوی، رضا دانشمیر و لیلا عراقیان اشاره کرد.
* اصفهان: این شهر تاریخی، به عنوان مهد معماری ایران شناخته می‌شود و آثار تاریخی متعددی از جمله میدان نقش جهان، مسجد شیخ لطف‌الله و عمارت عالی‌قاپو را در خود جای داده است. حضور این بناهای تاریخی و همچنین فعالیت معماران سنتی و مدرن در اصفهان، این شهر را به یکی از مراکز مهم معماری ایران تبدیل کرده است.
* شیراز: شهر شیراز نیز با داشتن معماری منحصر به فرد خود، از جمله باغ‌های ایرانی و عمارت‌های دوره زندیه، از مقاصد مهم گردشگری معماری به شمار می‌رود.
در میان معماران شیرازی می‌توان به جلیل تجارت، محمد باقر قالی، هوشنگ سیحون و علی اکبر صارمی اشاره کرد.
* یزد: معماری کویری یزد، با استفاده از مصالح بومی و خشت، نمونه‌ای بارز از سازگاری انسان با محیط زیست است. این نوع معماری که در بادگیرها، خانه‌های خشتی و کوچه‌های باریک یزد به وضوح قابل مشاهده است، توجه معماران و گردشگران را به خود جلب می‌کند.

لازم به ذکر است که این فقط چند نمونه از شهرهای ایران است که به لحاظ معماری و حضور معماران شناخته شده‌اند. در سایر شهرهای ایران نیز معماران بااستعدادی فعالیت می‌کنند که در خلق آثار زیبا و ماندگار نقش دارند.

علاوه بر موارد ذکر شده، در سال‌های اخیر شاهد رشد و پویایی انجمن‌ها و تشکل‌های صنفی معماران در سراسر ایران بوده‌ایم که به تبادل دانش و تجربه بین معماران، برگزاری رویدادهای آموزشی و فرهنگی و همچنین دفاع از حقوق معماران کمک می‌کنند.

این امر نشان‌دهنده پویایی و بالندگی جامعه معماری ایران و نویدبخش آینده‌ای روشن برای این هنر-مهندسی در کشورمان است.

معماران یزدی

به خاطر مهارت و خلاقیتشان در خلق بناهای سازگار با اقلیم گرم و خشک یزد شهرت دارند. آنها با استفاده از مصالح بومی مانند خشت، گچ و ساروج، بناهایی را خلق کرده‌اند که نه تنها زیبا و چشم‌نواز هستند، بلکه از نظر عملکردی نیز بسیار کارآمد و خنک هستند.

برخی از ویژگی‌های بارز معماری یزد که شهرت معماران این شهر را به ارمغان آورده است عبارتند از:

* استفاده از بادگیر: بادگیرها سازه‌های بلندی هستند که بر روی بام خانه‌ها ساخته می‌شوند و جریان هوا را به داخل خانه هدایت می‌کنند و باعث خنک شدن آن می‌شوند. بادگیرها در اشکال و اندازه‌های مختلفی ساخته می‌شوند و یکی از نمادهای بارز معماری یزد هستند.

* خانه‌های خشتی: خانه‌های خشتی از خشت خام ساخته می‌شوند که عایقی طبیعی در برابر گرما و سرما هستند. دیوارهای ضخیم این خانه‌ها به خنک ماندن خانه در تابستان و گرم ماندن آن در زمستان کمک می‌کنند.

* ساباط: ساباط‌ها گذرگاه‌های مسقفی هستند که در مناطق گرم و خشک مانند یزد ساخته می‌شوند. ساباط‌ها از رهگذران در برابر تابش مستقیم آفتاب و گرمای هوا محافظت می‌کنند.

* قنات: قنات‌ها سیستم‌های سنتی آبرسانی هستند که آب را از زیر زمین به سطح زمین هدایت می‌کنند. قنات‌ها در طول تاریخ نقشی حیاتی در حیات شهر یزد ایفا کرده‌اند.

علاوه بر این موارد، معماران یزدی در طراحی فضاهای داخلی نیز از خلاقیت و ظرافت خاصی بهره می‌بردند. استفاده از ارسی، کاشی‌کاری، و حوض در طراحی داخلی خانه‌های یزدی، فضایی خنک، زیبا و دلنشین را به وجود می‌آورد.

معماری یزد به عنوان یکی از نمونه‌های برجسته معماری پایدار در جهان شناخته می‌شود و الهام‌بخش معماران سراسر دنیا بوده است. تبحر و خلاقیت معماران یزدی در خلق بناهای سازگار با محیط زیست، این شهر را به عنوان موزه زنده معماری در ایران و جهان مشهور کرده است.